نگاهی به علل افزایش آسیب‌های اجتماعی میان نوجوانان
بـزهـکـاری پـدیده اجتماعی در سطح جهانی است که معمولاً برای جرایم نوجوانان زیر ‌18‌سال به کار برده می‌شود. بر اساس تعاریف موجود، گرچه جوامع گــونــاگـون بـر حـسـب وضـعـیـت اقـتـصـادی و اجتماعی خود با انواع متفاوتی از آن روبه رو هستند، در همه جوامع انسانی اصطلاح بزهکار درخصوص افرادی به کار برده می‌شود که اعمال خلاف قانون یا موازین مذهبی آن جامعه انجام می‌دهند.
گوناگون متفاوت است، فرد متخلف در یک جامعه ممکن اسـت در جـامعه دیگر از تخلف مبرا باشد. ‌آمارهای منتشره حاکی از رشد فزاینده پدیده بـزهـکـاری در جـامـعـه اسـت کـه کـارشـنـاسان اجـتـمـاعـی عوامل مختلفی همچون تضعیف مـنـاسـبـات گروهی، خانواده، ناهنجاری‌های اجتماعی، عوامل اقتصادی و سیاسی را در این رشد فزاینده دخیل می‌دانند. ‌بر اساس اطلاعات موجود اغلب افرادی که در سال‌های 1380 تا1383 ‌به زندان افتاده اند، در دامنه سنی ‌نوزده ‌تا ‌25‌سال بوده و افراد زیر هجده‌سال حدود پنج درصد از کل افراد ورودی به زندان‌ها را تشکیل می‌دهند. ‌بزهکاری یک پدیده بسیار پیچیده اجتماعی است که در محیط‌های اجتماعی مختلف به شکل‌های متفاوتی دیده می‌شود. ‌تعریف بزه و رفتار بزهکارانه در هر جامعه ای از قوانین حقوقی و هنجارهای اجتماعی آن جامعه مشخص می‌شود. ‌در تعریف رفتار بزهکارانه قرن‌هاست که رفـتـارهایی مانند دزدی، قتل، نزاع، تخریب، کلاهبرداری، تجاوز، غارت، وحشی گری و آتـش افروزی به عنوان رفتارهای بزهکارانه پذیرفته شده است. ‌امروزه بزه شناسی، دامنه مطالعه خود را به پدیده انحراف از هنجارهای اجتماعی گسترش داده است؛ بدین معنا که جوان منحرف ضمن این که از نظر قانونی مجرم نیست؛ اما مجری و مطیع قانون هم نیست. ‌پیچیدگی عوامل مؤثر در پـدیـده بـزهـکـاری سـبـب شـده است که هر گروه از محققان آن را از دیـدگـاهـی خـاص مـورد بررسی قرار دهند.روان شناسان و روان پـــزشــکـــان از دیـــدگــاه روانشناختی، حقوق دانان از نظر جرم شناسی و مسائل کیفری، پزشکان و زیست شناسان از نظر عوامل مؤثر زیستی و جامعه شناسان نــیـــز از دیـــد آســیـــب شـنــاســی اجتماعی این پدیده را بررسی می‌کـنـند. ‌افزایش مصادیق بــــــزهـــکــــــاری در جــــــوانــــــان از معضلات به نسبت پیچیده ای است که در جامعه فعلی ایران و به مراتب دردناک تر از گذشته خـــود را نــشـــان داده اســت و پیامدهای ناگوار آن قبل از هر چـیـــزی هــمــســـالان یـــک فـــرد بزهکار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ‌در زمینه مصادیق بزهکاری بر اساس گزارش‌های موجود در جامعه فعلی ایران نخستین جرم در میان پسران نوجوان بزهکار، سرقت است.
‌خرید و فروش موادمخدر میان جوانان پسر، دومین عمل بزهکارانه در حال رشد است که اثرات نامطلوبی بر روی همسالان داشته و روز به روز در حال افزایش و همچنین کاهش سن مجرمان است. ‌بر اساس اطلاعات و آمار منتشره از سوی برخی منابع آگاه سن اعتیاد در میان نوجوانان کشور به شدت کاهش یافته است . بزهکاری جوانان و نوجوانان در کشور بیشتر بازتاب مواضع اجتماعی فرد بزهکار از یکسو و تأثیر الگوهای منفی مورد مطلوب و اشاعه آن از سوی دیگر است که مبادرت به آن از سوی جـوانـان در قـالب خرده فرهنگ‌های خاص بزهکارانه و حمایت مستمر دیگر همسالان از آن جنبه الزام یافته می‌یابد. ‌یکی از کارشناسان آسیب‌های اجتماعی در این خصوص گفت: ناهنجاری‌های اجتماعی در دو سطح خرد و کلان بهتر قابل پیگیری و بررسی هستند. ‌دیانا کریمی‌افزود: در سطح کلان فرض بر این است که اختلالات ساختگی جامعه ایران در نتیجه بروز فرآیند نوسازی و حرکت به سوی سرمایه داری، واکنش‌های متفاوتی را در سطح کلان موجب شده و از این حیث باعث اختلال در کارکردهای اجتماعی جامعه شده است. ‌وی درباره سطح خرد این آسیب‌ها گفت: در سطح خرد عملکرد کارگزاران کشور، سیاست نهادها، تبدیل و انسجام داده‌های بیرونی و نحوه مقابله با بزهکاری حایز اهمیت بوده و به میزان کم و کیف و اشاعه بزهکاری بستگی دارد. ‌کریمی‌افزود: برخوردهای محدودکننده و تنبیهی با جوانان اثرات مخربی به همراه دارد و به لحاظ مقطعی در گرایش به بزهکاری و مخالفت با ممنوعیت‌های اعمال شده رسمی‌تأثیرگذار بوده است. ‌وی درخصوص شواهد تجربی در زمینه مقایسه شاخص‌های بزهکاری تصریح کرد: سرقت پول بیشترین بزهی است که جوانان نسبت به آن گرایش دارند . کریمی‌درخصوص سایر شاخص‌های بـزهـکـاری در جـوانـان اظـهارداشت: برخورد خشونت آمیز و محدودکننده والدین و غیبت پدر از خانه، اخراج از مدرسه و کلاس درس، آمــــوزش اعــمــــال خــــلافــکــــارانــــه دوســتـــان و همکلاسان، بی بندوباری در خانواده و محله، فقدان نظارت خانوادگی، نبود مکانیزم‌های تشویقی در خانواده، عدم تفاهم اولیای مدرسه و پایین بودن سطح زندگی والدین عوامل گرایش فـــوری و تــدریـجــی بــه بــزهـکــاری و اعـمــال خلافکارانه در جوانان است. ‌وی گفت: افزایش شمار جوانان جنایتکار و صف‌های طویلی که به طرز زجرآوری در انتظار ورود به سن هجده ‌سالگی هستند، قابل ذکر است. ‌کریمی‌ادامه داد: قابل توجه تر از همه اظهار گرایش به از خود بیگانگی جوانان با آداب مذهبی می‌باشد که زمینه ساز ارتکاب به جرم و مبادرت به بزهکاری در اشکال متعدد است. ‌وی یـادآور شـد: بـزهـکاری در اشکالی مـلـمـوس تـر بـه رفـتـارهایی چون مبادرت به تخریب، تصمیم آنی منجر به پشیمانی، رفتار ضد اجتماعی و هر گونه پرخاشگری و رسیدن به پول از راه‌های غیرقانونی اشاره دارد که پیامدهای زیانبار آن در صورت عدم مهار مؤثر از سوی کنترل کنندگان اجتماع به سرعت قابل تسری و اشاعه بوده است. ‌کریمی‌خاطر نشان کرد: گسترش آسیب‌های اجتماعی میان نوجوانان بدون شک هزینه‌های فراوان سیاسی، حقوقی و اجتماعی برای کشور به همراه دارد. ‌وی گفت: افزایش رو به رشد بزهکاری، نتیجه مستقیم زندگی در جامعه ای است که فاقد ارزش‌های ثابت تعریف شده برای جوانان می‌باشد. ‌کریمی‌اضافه کرد: رفتار بزهکارانه در گذر زمان به جرم تبدیل شده و مشکلات فراوانی برای نظام به وجود می‌آورد. ‌وی گفت: آموزش و فرهنگ سازی با همکاری همه مسئولان مختلف کشور باعث می‌شود که بزهکاری میان نوجوانان و جوانان نظارت شود و از رشد روزافزون آن در جامعه پیشگیری گردد. یکی از موضوعات دیگری که جامعه و نوجوانان وجوانان امروزی ما با آن دست به گریبان هستند، موضوع فرار ازخانه و خانواده اسـت.منصوره حمیدی، کارشناس مطالعات خانواده دراین باره گفت: خانه، مدرسه و جامعه سه عامل مهم در تربیت و فرار از خانه می‌باشند. وی ضمن تعریف فرار از خانه افزود: فرار عبارت از: میل رهایی از قید و بند خانواده. عدم اعتماد و افسردگی از خصوصیات افراد فراری است. از جمله علل فرار از خانه نوع روابط موجود در خانواده است. خشونت در خانواده به صورت خشونت‌های روحی، جسمی‌و زناشویی عامل بـسـیـــــار مـــهـــمی‌در فـــــرار بــــرخــــی دخــتــــران است.کارشناس مطالعات خانواده مرکز مشاوره پلیس تهران مهم ترین علل فرار کودکان و نوجوانان از خانه را عوامل روانی و اجتماعی دانـسـت و گفت: تبعیض میان فرزندان، به خصوص میان فرزندان دختر و پسر موجب دلسردی از زندگی می‌شود و عدم اعتماد به نفس و بدبینی به والدین را ایجادمی‌کند. عامل بعد محدودیت‌ها و آزادی‌های افراطی است که والدین برای فرزندان دختر خود قائل می‌شوند. به‌طوری که محدودیت بیش از حد موجب احساس نارضایتی، تنفر و سرخوردگی و آزادی زیاد باعث کاهش دامنه استقامت و تحمل در برابر کوچک ترین مخالفت والدین می‌گردد. ‌
آسیب‌های اجتماعی عصر جدید ‌
فضای مجازی تاثیر بسزایی برروی فرهنگ ملت‌ها می‌گذارد و می‌تواند باعث تغییر سبک و سیاق فرهنگی جامعه و سردرگمی‌هویت جوانان که عمدتا کاربران اینترنت را تشکیل می‌دهند شود . ‌
بهره گیری و استفاده از اینترنت و یا به عبارت دیگر فضای مجازی در جوامع در حال گسترش بوده و پیش بینی می‌گردد روز بروز بر وسعت و دامنه آن افزوده گردد گرچه این فن آوری دارای فوائد بسیاری است ولی در بطن خود نیز مضراتی داشته و کاربران که قسمت عمده آنرا جوانان و نوجوانان تشکیل می‌دهند در صورتی که آموزش کافی ندیده و با آسیبهای آن آشنا نگردند از این امر زیان خواهند دید. ‌
یکی از موارد عمده استفاده از اینترنت < چت > می‌باشد چت به معنای گفتگوهای عامیانه می‌باشد گپ اینترنتی یکی از متداولترین موارد استفاده از اینترنت درجهان می‌باشد آمارها نشان می‌دهد که در حال حاضر حدود 70 درصد جوانان شهرهای بزرگ از چت برای پر کردن اوقات فراغت ، کامل کردن تمایلات قلبی ، نزدیک شدن به آرمان‌های نه چندان واقعی و جدا شدن از مسایل روزمره بهره می‌گیرند . ‌
تحقیقات نشان می‌دهد جوانان بدلیل جذب سریع و وابستگی به وسایل ارتباطی جدید در مقایسه با سایر اقشار جامعه وارد این دنیای مجازی می‌شوند و همین امر توجه مسئولان ، اندیشمندان را به خود جلب کرده است زیرا آنان نگرانند که با عدم بستر سازی صحیح از این ابزار ، جوانان که به عنوان قشر آسیب پذیر در معرض بسیاری از خطرات و آسیب‌ها قرار دارند بدلیل استفاده افراطی از مقوله چت ، با برخی خطرات جبران ناپذیر مواجه می‌شوند . ‌
از آنجا که فن آوری ارتباطات و اطلاعات تاثیر زیادی در جوامع گذاشته بعضی از زیرساختهای آن با وجود تاثیرگذاری مثبت می‌تواند به تغییر فرهنگی انسان بیانجامد . اینترنت تاثیر بسزایی برروی فرهنگ ملت‌ها می‌گذارد فضای مجازی از جمله کپ اینترنتی می‌تواند باعث تغییر سبک و سیاق فرهنگی جامعه گردد ارزشهای مرسوم فرهنگی را تغییر دهد و ارزشهای اخلاقی جامعه را متزلزل نماید و باعث سردرگمی‌هویت جوانان که عمدتا کاربران اینترنت را تشکیل می‌دهند گردد . ‌
اریکسون روانشناس معتقد است که نوجوانان در دوره بلوغ هویت شخصی خود از طریق کشف و جستجو بنا می‌کنند بلوغ مرحله ای است که نوجوانان بدنبال کشف ارزش‌ها و درونی کردن آن می‌باشند و اینترنت با حجم نامحدود اطلاعات و ابزارهای سریع ارتباطی ، نوجوانان را با ابزارهای دیگر ایجاد هویت از طریق جست و جو روبرو می‌کند بر اساس تحقیقی که با موضوع < نقش استفاده از چت در افسردگی و انزوای اجتماعی نوجوانان > انجام شده است نشان می‌دهد کسانی که نسبت به دیگران کمتر از چت استفاده می‌کردند ارتباط و صمیمیت بیشتری با مادر و دوستان خود داشتند ‌
چت و آسیب‌های زناشوئی : گفتگو و کپ اینترنتی در فضای مجازی با جنس مخالف محدود به یک گفتگوی ساده نمی‌گردد و طرفین تنها به تبادل نام اکتفا نمی‌کنند این افراد ارتباط عاطفی با دوست اینترنتی خود را عمیق تر کرده و همین مسئله جایگزین ابراز محبت و احساسات نسبت به همسرانشان در منزل می‌گردد این امر می‌تواند ارتباط عاطفی فی ما بین همسران را تضعیف نموده و در استحکام و بنیاد خانواده خلل ایجاد نماید . و حداقل اثرات آن این می‌باشد که صمیمیت را در زوجین کمتر نموده و مقدمات ارتباطات غیر عرفی را فراهم و تنش را در خانواده افزایش دهد . ‌
عدم استفاده بهینه از اوقات فراغت : ایرانی‌ها مانند بیشتر شرقی‌های دنیا جمع گرا می‌باشند و این جمع گرایی در همه ابعاد زندگی و از جمله در اوقات فراغت آنان نمود دارد و یکی از روشهای استفاده از اوقات فراغت رفتن به میهمانیهای خانوادگی یا تفریح کردن با خانواده است اما جوان‌های امروزی فردگراتر شده اند و شیوه‌های دیگری را برای گذراندن اوقات فراغت پیش روی خود می‌بینند در مواقعی که فرد بیشتر اوقات خود را در فضای مجازی صرف چت نماید در فرآیند جامعه پذیری وی اختلال ایجاد نموده و مهارتهای اجتماعی فرد در حد نیاز جامعه رشد نمی‌یابد . ‌
اعتیاد به چت اصطلاحی است که اخیرا درباره آن مطالب فراوانی به گوش می‌رسد افرادی که به چت وابسته شده اند بیشتر اوقات خویش را صرف کپ اینترنتی می‌نمایند و این امری است که در آن احساس اجبار و الزام روانی می‌نمایند بررسیها نشان می‌دهد که معتادان به اینترنت عمدتا مذکر ، درونگرا و افسرده اند و عمدتا سن آنان زیر 28 سال می‌باشد.

برخی جرائم تلفن همراه ، اس ام اس ، بلوتوث و وسایل شنود
پرونده‌هایی در خصوص فیلمبرداری غیرمجاز به وسیله‌ی موبایل در اماکن عمومی خاص بانوان از جمله میهمانی‌ها، ورزشگاه‌ها و استخر بانوان در محاکم قضایی مطرح است که در آن تعدادی از بانوان قربانی مورد سوء قصد جنسی و حتی جانی قرار گرفته‌اند.
 مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران ضمن تشریح امکانات و جرایم موبایلی و نحوه پیشگیری از آنها با توجه به پرونده‌های مطرح، به بیان انتظار دادسرا از دستگاه‌های مربوطه برای برخورد با جرایم حوزه تلفن همراه پرداخت و تاکید کرد که اگر اقدامات لازم برای کنترل پیامک وجود نداشته باشد دادسرا مجبور است راسا وارد شود.
مسوول دفتراینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران در گفت‌وگو با خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان این‌که هر فناوری دارای سه بخش فنی، پلیسی و قضایی است و با وزارت ارتباطات، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی مرتبط است، اظهار داشت: در کنار این سه مورد، مبحث محتوایی نیز وجود دارد که به وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی، وزارت اطلاعات، سازمان تبلیغات و ارگان‌های دخیل در این امر برمی‌گردد.
وی بررسی در حوزه‌های مختلف شبکه‌ی ارتباطات سیار یا GSM، را از زوایای گوناگون امکان‌پذیر دانست و تصریح کرد: به طور طبیعی در بخش فنی، بیان عملکرد، قابلیت و نحوه‌ی کنترل شبکه‌ی ارتباطات سیار برعهده‌ی وزارت ارتباطات، مسایل پلیسی به عهده ضابطان قضایی و مباحث حقوقی و قضایی به عهده دادسرا و دستگاه قضایی است.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران، با بیان اینکه شبکه‌های GSM مشابه شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی هستند، با این تفاوت که به صورت بی‌سیمی کار می‌کنند، ادامه داد: پس از روشن کردن تلفن همراه، این دستگاه به طور دائم با مرکز در حال هماهنگ شدن است که از همین مرحله مسایل امنیتی و حقوقی مطرح می‌شود.
دستگاه‌هایی برای کنترل و شنود ارتباطات وجود دارد و ممکن است در جامعه یافت شود
وی افزود: معمولا بخشی از مشخصات تلفن همراه در مراکز ثبت می‌شود ولی این امر بدین معنا نیست که فرد دیگری این مشخصات را دریافت و ثبت نکند. متاسفانه دستگاه‌هایی برای کنترل و شنود ارتباطات وجود دارد و ممکن است در جامعه نیز یافت شود. دستگاه مذکور برای شنود کل ارتباطات یک مجتمع مسکونی، شرکت و هر مکان دیگری ممکن است با انگیزه‌های مختلفی از جمله اقتصادی، ورود به حریم خصوصی افراد و غیره مورد استفاده غیر مجاز قرار گیرد.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران، با اشاره به این موضوع که هر فناوری دارای یکسری تسهیلات و همچنین یکسری آسیب‌هاست، ادامه داد: امکان شنود مکالمات تا محدوده‌ای در تلفن‌های سیار و بی‌سیم و همچنین خط ثابت با گوشی بی‌سیمی وجود دارد که با برد بیشتر به دلیل ایجاد تداخل در شبکه‌های بی‌سیم پلیس، اورژانس، آتش‌نشانی و... از سوی وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تخلف محسوب می‌شود.
وی با اشاره به شماره تلفن همراه به عنوان دیگر مشخصه‌ی این دستگاه که بر روی سیم کارت حک شده است، در مورد کپی سیم کارت، اظهار داشت: متاسفانه دستگاه‌های کپی سیم کارت در بازار یافت می‌شود که به اندازه flash memory یا cool disk است و با قرار گرفتن سیم کارت داخل آن و اتصال به کامپیوتر کپی صورت می‌گیرد. از طریق نرم‌افزار کامپیوتر، امکان کپی سیم کارت بر روی چند سیم کارت دیگر که به صورت خام یافت می‌شود، وجود دارد.
مردم، تلفن همراه خود را بدون سیم کارت در اختیار مراکز تعمیر موبایل قرار دهند
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران، با بیان این‌که کپی سیم کارت همانگونه که دارای کاربرد مثبت است، دارای کاربرد منفی و غیرمجاز نیز هست و می‌توان به برقراری ارتباطات غیرمجاز از طریق کپی سیم کارت اشاره کرد که مسوولیت آن بر عهده‌ی صاحب سند سیم کارت است، به مردم توصیه کرد: تلفن همراه خود را در اختیار افراد ناشناس و غیرمطمئن قرار ندهند. همچنین تلفن همراه را بدون سیم کارت در اختیار مراکز تعمیر موبایل قرار داده و در صورت خریداری سیم کارت دست دوم از سیم کارت‌های اصلی که در داخل کارت اولیه قرار دارد استفاده کنند.
وی با بیان این‌که موبایل‌های جدید دارای قابلیت‌هایی از جمله حافظه و پردازش بالا، امکان پخش صوت و تصویر، امکان ضبط صوت و تصویر است و برخی نیز به صورت میکرو کامپیوتر کوچک (pocket pc) عمل کرده و دارای سیستم عامل برای نصب برنامه‌های مختلف است، تصریح کرد: اگر فرد تدابیر کنترلی را رعایت نکند، به میزان افزایش قابلیت‌های تلفن همراه، دچار آسیب‌ها و مشکلات بیشتری خواهند شد.
پرونده‌هایی درباره فیلمبرداری غیرمجاز تلفن همراه در اماکن عمومی مطرح است
وی با تاکید بر این‌که مردم باید مراقب باشند تا مخاطب دوربین‌های تلفن همراه در مجالس و محافل خصوصی قرار نگیرند، یادآور شد: پرونده‌هایی در خصوص فیلمبرداری غیرمجاز به وسیله‌ی تلفن همراه در اماکن عمومی خاص بانوان از جمله میهمانی‌ها، ورزشگاه‌ها و استخر بانوان در محاکم قضایی مطرح است که در آن تعدادی از بانوان قربانی مورد سو قصد جنسی و حتی جانی قرار گرفته‌اند.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای تهران با اشاره به قابلیت‌های ارتباطی تلفن همراه در حوزه محدود از جمله infrared و Bluetooth خاطر نشان کرد: متناسب با قابلیت گوشی امکان Bluetooth می‌تواند حوزه‌ی وسیع‌تری را در بر بگیرد. در زمان فعال کردن Bluetooth، گوشی‌های دارای قابلیت اجرای نرم‌افزاری، با ارسال ویروس‌های مخرب همراه با یک تصویر می‌توانند نظیر تروجان در اینترنت عمل کنند و در نهایت باعث اختلالات و تخلیه‌ی تلفن همراه شوند.
قاچاقچیان و زنان خیابانی ازطریق بلوتوث با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند
وی Bluetooth را راهی برای برقراری ارتباط محدود در جامعه عنوان کرد و گفت: افرادی نظیر قاچاقچیان و زنان خیابانی در اماکنی نظیر مجتمع‌ها، پاساژها و حتی هتل‌ها با استفاده از این روش اقدام به برقراری ارتباط با افراد می‌کنند که در نهایت ممکن است برای مخاطبان مشکلاتی را ایجاد کند. در حوزه‌ی Bluetooth موارد ارسالی از فیلم‌های آموزشی و مناسبت‌ها شروع و به کلیپ‌های طنز و در نهایت به مباحث غیراخلاقی و غیراخلاقی تند ختم می‌شود.
اخیرا در حوزه‌های SMS و بلوتوث بحث توهین به مقدسات مطرح شده است
وی با اعلام این‌که اخیرا نیز در حوزه‌های SMS و Bluetooth مبحث توهین به مقدسات مطرح شده است یادآور شد: دیدن هر فیلم مخرب متناسب با سن افراد تاثیرگذار است. این مقوله خاص ایران و دین مبین اسلام هم نیست و در اروپا و اغلب کشورهای جهان مصادیق و محتوای مربوط به سنین زیر و بالای 18 سال تفکیک شده است. در این کشورها به دلیل رعایت حقوق و شخصیت، افراد در جامعه حتی والدین حق سلب حقوق فرزندانشان چه در ارایه امکانات و چه در خودداری از آن را ندارند.
مخابرات نمی‌تواند کنترلی نسبت به بلوتوث داشته باشد
دستگاه‌های فنی و امنیتی درباره کنترل و سالم سازی پدیده بلوتوث تدبیر کنند
وی خاطر نشان کرد: به دلیل استفاده و به کارگیری Bluetooth در فاصله‌های محدود، سیستم عمومی مخابرات نمی‌تواند کنترلی نسبت به آن داشته باشد، مگر این که با استفاده از امکاناتی قابلیت Bluetooth حداقل در مراکز عمومی محدود شود و بجاست که دستگاه‌های فنی و امنیتی در خصوص کنترل و سالم سازی این پدیده اجتماعی تدابیری بیاندیشند.
پرونده‌هایی در رابطه با جرایم صورت گرفته از طریق SMS مطرح است
وی با اشاره به SMS و MMS از دیگر قابلیت‌های تلفن همراه و این‌که پرونده‌هایی در رابطه با جرایم صورت گرفته از طریق SMS در دستگاه قضایی مطرح است از توضیح چگونگی تخلف، خودداری و دلیل آن را ویژگی‌های خاص اینگونه پرونده‌ها عنوان کرد.
بااعمال فیلترینگ اینترنت،ارسالSMSهای غیراخلاقی وتوهین به مقدسات درحال افزایش است
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران، با بیان این‌که با اعمال فیلترینگ اینترنت، ارسال SMSهای غیر اخلاقی و توهین به مقدسات در حال افزایش است، گفت: جلساتی پیرامون این مساله با وزارت ارتباطات داشته‌ایم، آمار دقیقی از این SMSها در دست نیست ولی مردم خود می‌توانند در این مورد قضاوت کنند و هر فرد می‌تواند تعداد SMS های دریافتی مفید، خنثی و هرزه را بررسی آماری کند.
کنترل SMS لازم است
وی با تاکید بر لزوم کنترل SMS در کشور اظهار داشت: اکنون مباحث کنترلی در مورد SMS احساس می‌شود و وزارت ارتباطات باید آماری در این مورد تهیه کند و در صورت نیاز جهت مجوزهای لازم از سوی قوه‌ی قضاییه و دادستان محترم تهران به عنوان مدعی‌العموم مشکلی وجود ندارد و در این مورد همکاری‌های لازم را داشته و دارند.
در کنار هر قابلیتی، تدابیر کنترلی صورت نمی‌گیرد تا امکان سوءاستفاده کاهش یابد
وی در رابطه با MMS نیز اظهار داشت: متاسفانه در کنار ایجاد هر قابلیتی، تدابیر کنترلی، نظارتی و امنیتی لازم صورت نمی‌گیرد تا امکان سوءاستفاده را کاهش و در نهایت سبب کاهش جرایم شود. در کنترل و نظارت نمی‌توان از لفظ صد در صد استفاده کرد اما می‌توان کنترل نسبی را ایجاد تا نیاز متوسط جامعه پوشش داده شود. متاسفانه در ایران قابلیت‌های مختلف تلفن همراه ایجاد شده اما به ملاحظات کنترلی و امنیتی توجه نمی‌شود و وزارت ارتباطات و شرکت ارتباطات سیار باید پیش از ارایه‌ی امکانات و قابلیت‌های جدید که جنبه تجاری دارد به کنترل آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی توجه بیشتری داشته باشند.
با درخواست توقف قابلیتMMS تا ارایه طرح کنترلی،وزارت ارتباطات مجبور به توقف کار شد
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران، با تاکید بر مقوله‌ی پیشگیری خاطر نشان کرد: با استفاده از امکان MMS فیلم‌هایی از افراد گرفته شده و به وسیله‌ی آن اقدام به اخاذی از فرد کرده که در صورت تن ندادن به خواسته‌های نامناسب آن فرد، امکان ارسال تصویر برای همه در کوتاه‌ترین زمان وجود دارد بنابراین پیشگیری از سوی دستگاه‌های دولتی و تدابیر کنترلی از سوی مردم، هر دو باید صورت گیرد. بر اساس پرونده‌های مطروحه در دادسرای ارشاد و دفتر اینترنت دادسرای تهران، درخواست توقف قابلیت MMS تا ارایه طرح کنترلی از سوی وزارت ارتباطات مطرح و وزارت ارتباطات مجبور به توقف کار شد.
ناچار به متوقف کردن قابلیت MMS شدیم
وی ادامه داد: در مواردی از طریق اینترنت با انتشار تصاویر و فیلم‌های خصوصی از برخی هنرمندان، در واقع امکان پیشرفت از آنها گرفته شده است و ممنوع‌التصویر شده‌اند، البته در مواردی نیز خود آنها مقصر نبودند. این در حالی است که با در دسترس بودن تلفن همراه در سطح تعداد 24 میلیون مشترک تلفن همراه در سراسر کشور در مقایسه با اینترنت، این مورد افزایش می‌یافت و ما ناچار به متوقف کردن قابلیت MMS تا اتخاذ تدابیر امنیتی و ملاحظات لازم شدیم.
وی یادآور شد: به عنوان مثال، فیلم شخصی فردی منتشر می‌شود، حق شکایت برای شناسایی فرد مرتکب به انتشار این فیلم برای شاکی محفوظ است که پس از تشکیل پرونده در دستگاه قضایی، پرونده به کارشناسان ارجاع می‌شود و از مراکز مخابراتی، دیتا و اینترنتی استعلام صورت می‌گیرد که آخرین وضعیت ارتباطی این تلفن همراه چگونه است؟ در کشورهای اروپایی و آمریکایی همه‌ی سوابق فنی ارتباطات انجام شده ثبت می‌شود و در فاصله سه تا شش ماه ارتباطات قابل پیگیری است.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران، با بیان این‌که در سال 81 – 80 کمیته‌ی جرایم رایانه‌یی زیر نظر معاونت توسعه‌ی قضایی دستگاه قضایی، پیش‌نویس قانون جرایم رایانه‌یی را تهیه و به دولت ارسال کرده و پس از ارسال به مجلس شورای اسلامی در حال طی کردن مراحل نهایی در مجلس شورای اسلامی است، اظهار داشت: لازم به ذکر است که با توجه به حوزه‌ی فناوری ارتباطات پیش‌نویس مذکور نیازمند طرح مباحثی جدید است و باید در آن مسایلی گنجانده شود؛ ضمن آن‌که روند تصویب نباید کند شود.
در برخورد با جرایمی که از طریق موبایل انجام می‌شود، خلا قانونی نداریم
وی با تاکید بر این‌که در برخورد با جرایمی که از طریق موبایل انجام می‌شود، قوانین موجود به ویژه قانون مجازات اسلامی قابل استفاده است، خاطر نشان کرد: برای رسیدن به نقطه‌ی ایده‌آل باید اقداماتی صورت گیرد اما اکنون برای برخورد با این مسایل خلا قانونی احساس نمی‌شود اما نکته‌ی قابل توجه چگونگی اثبات جرم از سوی مجرم است که این اقدام را با استفاده از امکانات موجود تا حد امکان می‌توان انجام داد.
جلساتی برای بررسی پیش‌نویس قانون جرایم اینترنتی در حال برگزاری است
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران خاطر نشان کرد: اکنون جلساتی برای بررسی پیش‌نویس قانون در حوزه‌ی جرایم اینترنتی در حال برگزاری است که مواردی که در آن لحاظ نشده با تبادل‌نظر کارشناسی گنجانده شود و در موارد تشدید مجازات و گستره جرم، تغییرات لازم صورت گیرد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا زمینه‌ی پیگیری و کنترل SMS و Bluetoothهای ارسالی وجود دارد یا خیر؟ اظهار داشت: امواج ارسالی از سوی تلفن‌های همراه چه شبکه ارتباطات سیار و چه Bluetooth قابل پیگیری و بررسی است ولی لازم است بخش‌های فنی و پلیسی کنترل لازم را داشته باشند.
وی ادامه داد: در برخورد با جرایمی که به وسیله‌ی تلفن همراه انجام می‌شود می‌توان مشابه دیگر فنآوری‌ها از قوانین موجود استفاده کرد و نکته‌ی مهم، بررسی فنی و استناد آن جرم به مجرم است که کار کارشناسی حرفه‌یی می‌طلبد و لازم است دستگاه‌هایی از جمله دادسرای تهران و به طور اخص دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب، پلیس و به طور ویژه اداره‌ی کل جرایم رایانه‌یی زیر نظر معاونت آگاهی ناجا در این زمینه تقویت شوند.
هنوز توان پلیسی لازم برای شناسایی جرایم موبایلی وجود ندارد
وی با بیان اینکه در حوزه‌ی امنیتی پیرامون این مساله خلاء زیادی احساس می‌شود، تصریح کرد: بر اساس مواردی که به دادسرا ارجاع می‌شود، به نظر می‌آید توان پلیسی لازم هنوز وجود ندارد که بررسی‌های لازم برای شناسایی جرم و استناد جرم به مجرم صورت گیرد و اگر این کار به درستی انجام نشود، این امکان وجود دارد که مجرم به راحتی از زیر بار جرم ارتکابی فرار کند.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران خاطر نشان کرد: اگر شناسایی جرم و استناد جرم به مجرم به صورت فنی و عملی و بر اساس دلایل منطقی اثبات شود، محاکم برای صدور حکم مشکلی ندارند.
دستگاه‌ها در برخورد با جرایم موبایلی آن‌چنان که باید با یکدیگر هماهنگ نیستند
وی با بیان اینکه در این مقوله دستگاه‌ها آن‌چنان که باید با یکدیگر هماهنگ نیستند، افزود: به لحاظ حقوقی در این زمینه مشکلی وجود ندارد اما باید به صورت فرآیندی هماهنگی‌های لازم در میان دستگاه‌ها افزایش یابد و مقوله‌ی پیشگیری باید بسیار جدی پیگیری شود تا حداقل درصد جرایم کاهش یابد.
کنترل SMS به راحتی قابل انجام است
می‌توان بدون ورود به محتوای پیامک‌ها با تعیین کلیدواژه، آن‌را کنترل و به کاربر اخطارداد
وی با بیان اینکه کنترل SMS به راحتی قابل انجام است، به ایسنا گفت: در کنترل SMS به دلیل این که سرویس دهنده ذخیره و ارسال متن SMS متمرکز است مشکل چندانی وجود ندارد اما بحث حریم خصوصی مطرح می‌شود اما می‌توان با اقداماتی از جمله بررسی آماری وضعیت SMS و کنترل کلید واژه SMS که نیازی به ورود به محتوا نیست به کاربر اخطار داد. به عنوان مثال به دلیل استفاده از واژه‌های مشخصی در SMS های غیر اخلاقی تند و توهین به مقدسات و مشخص بودن حجم آنها، می‌توان با کنترل این مشخصات به فرستنده اخطار داده شود. این امکان قابل انجام است اما مسوولان مربوطه این کار را انجام ندادند و باید تدبیری برای این امر اندیشیده شود.
کنترل پیامک بدون ورود به محتوا شنود مکالمات محسوب نمی‌شود
وی افزود: استفاده از این روش ورود به حریم خصوصی و شنود مکالمات محسوب نمی‌شود زیرا ورود به محتوای SMS موردنظر نیست. این در حالی است که در برخی کشورهای آسیایی ارسال SMS غیرمجاز جرایمی بیش از 200 دلار را در پی دارد. در کشور چین 12 هزار کافی‌نت در یک روز پلمپ و با آنان برخورد شد و همچنین 30 هزار پلیس اینترنتی در چین کار کنترلی را انجام می‌دهد.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران اعلام کرد: اگر کار آماری و شنود برای بررسی SMSها لازم بود، دادستان به عنوان مدعی‌العموم می‌تواند مجوز لازم را ارایه دهد تا بررسی‌های لازم صورت گیرد؛ البته کنترل تمام SMSها لازم نیست و با صدور اطلاعیه‌ای مبنی بر برخورد با SMSهای غیرمجاز می‌توان مردم را نسبت به این مقوله آگاه کرد.
انتظار داریم در بحث SMS دستگاه‌های مربوطه انگیزه‌ی لازم را برای کنترل داشته باشند
اگر اقدامات لازم برای کنترل پیامک وجود نداشته باشد مجبوریم راسا وارد شویم
وی گفت: با توجه به اینکه در مقوله‌ی فیلترینگ، دادسرای تهران از سال 83 مستقیما وارد عمل شده و کنترل لازم صورت گرفت، انتظار داریم در بحث SMS دستگاه مربوطه انگیزه‌ی لازم را برای کنترل داشته و اگر لازم باشد دستگاه قضایی به آن کمک کند اما گزارش‌هایی را از ضابطان و شاکی خصوصی داریم که اگر مشاهده شود که اقدامات لازم صورت نگرفته، مجبور هستیم راسا وارد شویم.
فرستنده‌ی MMS غیرمجاز را می‌توان شناسایی و با وی برخورد کرد
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران خاطر نشان کرد: در مقوله‌ی MMS به دلیل عواقب خطرناک آن، راسا وارد شده و این قابلیت را تا زمان ارایه‌ی طرح کنترلی و امنیتی مناسب متوقف کردیم. فرستنده‌ی MMS غیر مجاز را نیز می‌توان شناسایی کرد و با وی برخورد کرد تا مرتکب چنین اعمالی نشود.
وی با بیان اینکه اکثر پرونده‌های متشکله در رابطه با SMS و Bluetooth با شکایت شاکی خصوصی به صورت مستقیم و غیرمستقیم مطرح می‌شود، گفت: البته گزارش‌هایی نیز از دستگاه‌های مختلفی داشتیم که از جنبه‌ی عمومی، مدعی‌العموم وارد شده است.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران یادآور شد: جلساتی را با گمرک، ناجا، وزارت ارتباطات و وزارت اطلاعات در رابطه با مسایل کنترلی تخلفات حوزه‌ی موبایل داشتیم و مصوبات جلسه‌ی مذکور به دستگاه‌های ذیربط اعلام شده است.
تاکید ما بر مباحث کنترلی برای حمایت از حقوق افراد است
وی یادآور شد: تاکید ما بر مباحث کنترلی برای حمایت از حقوق افراد است. برای خدشه‌دار نشدن شخصیت حقیقی و حقوقی افراد و رعایت حریم خصوصی مردم وظیفه‌ی ما احقاق حق افرادی است که از حقوق‌شان به نوعی سوءاستفاده شده است و اقدامات پلیس، وزارت ارتباطات و قوه‌ی قضاییه در راستای حفظ امنیت اجتماعی و سالم‌سازی فضای اجتماعی جامعه است و نباید برداشت تجاوز به حریم خصوصی افراد و ایجاد فضای اختناق و محدودیت مطرح شود.
افراد جامعه باید خودکنترل باشند تا امکان سوءاستفاده از آنان کاهش یابد
اگرمسوولان جامعه اقدامی کنترلی انجام می‌دهند باید ازآنان حمایت شود نه اینکه تضعیف شوند
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران خاطر نشان کرد: مردم باید خود قضاوت کنند که از قابلیت Bluetooth چه میزان استفاده مفید دارند و اگر این امکان برایشان وجود نداشته باشد، چه مشکلاتی برایشان به وجود می‌آید. افراد جامعه باید خودکنترل باشند تا امکان سوءاستفاده از آنان کاهش یابد و حتی منتفی شود تا مشکلات پلیسی و قضایی کمتری برایشان ایجاد شود. اگر مسوولان جامعه اقدامی کنترلی انجام می‌دهند باید از آنان حمایت شود نه اینکه در جهت تضعیف آن گام برداشته شود.
وی افزود: اهداف اقدامات کنترلی در مقوله‌ی موبایل در جامعه سالم‌سازی است و در مورد امکانات و قابلیت‌های تلفن همراه باید کاربری‌ها بررسی شود و متناسب با درصد استفاده از قابلیت، میزانی از خودکنترلی اتخاذ شود که تهدیدات امنیتی و اجتماعی را برای مردم کاهش دهد و در واقع خانواده‌ها، فرزندان خود را بیشتر کنترل کنند و از این طریق آنان را از خطراتی که به صورت روزانه ممکن است در مدرسه، دانشگاه، ایستگاه مترو و بسیاری از مکان‌های دیگر برای فرزندانشان وجود داشته باشد محفوظ کنند.
مسوول دفتر اینترنت دادسرای عمومی و انقلاب تهران ادامه داد: این گونه خطرات به مثابه حوادث رانندگی است که قبل از تصادف باید قوانین رانندگی رعایت شده و با احتیاط رانده شود چون در صورت اشتباه و بروز تصادف ممکن است خسارات مالی و حتی جانی را به دنبال داشته باشد که در این صورت حسرت خوردن فایده‌ای ندارد پس لازم است افراد جامعه در مسیر به کارگیری از قابلیت‌های حوزه فناوری اطلاعات و به خصوص تلفن همراه با احتیاط حرکت کند و قوانین را رعایت کرده تا مشکلی برای خود و خانواده آنها به وجود نیاید.
وی، میزان مجازات جرایم در حوزه‌ی تلفن همراه را به نوع جرم ارتکابی مربوط دانست و افزود: پس از اثبات تخصصی جرم به طور معمول احکام شلاق، جریمه‌ی نقدی و حبس متناسب با نوع جرم برای متهمان صادر می‌شود.گفت‌وگو از خبرنگار حقوقی ایسنا: الهام رییسی