دلایل مدگرایی در نوجوانان
نوجوان در گذشته به لباس اهمیت چندانی نمی‌داد، کافی بود پوشاکی مناسب بر تن داشته باشد؛ ولی امروز نوع لباس، رنگ، طرز دوخت و حتی دکمه‌های آن مورد توجه وی قرار دارد. به نوشته «جام‌جم آنلاین»، امروزه، کوتاه و بلند کردن موها، مدل دادن و دیگر آراستن‌ها، جزو ضروریات و تقریبا بخش اعظم زندگی دختران و پسران شده است یا پسرها که قبلا با ماشین نمره چهار، سر خود را اصلاح می‌کردند، ولی حالا دیگر هزینه کوتاه کردن یا آرایش موی سر یک نوجوان پسر، سر به فلک می‌زند! بنابراین مشاهده می‌کنیم همه چیز، دستخوش تغییر و تحول شده است.
ولی توجه به مد و اهمیت دادن به لباس و آرایش از ویژگی‌های رفتاری مهم این دوره (نوجوانی) به شمار می‌آید. در این سن، نوجوان به ظاهر خود و زیبایی ظاهر ،توجه بیش از حد نشان می‌دهد. مُد و پیروی از آن، از شیوه‌های بالندگی نوجوانان شده است، همچنین نوجوان به پوشیدن لباس‌هایی علاقه‌مند است که در میان همسالان خود محبوبیت دارد یا از الگوهای زمانش که ممکن است هنرپیشه یا یکی از افراد سرشناس جامعه خود یا کشور خارجی باشد، پیروی می‌کند و جالب اینجاست که با تغییر مد، علاقه‌اش نیز نسبت به مد قبلی تغییر می‌کند.
دلایل توجه به لباس و مد
اگر نوجوان به سر و وضعش بیش از حد توجه نشان می‌دهد و به پوشیدن لباس‌های عجیب و غریب علاقه زیادی دارد، باید گفت دلایل گوناگونی می‌تواند عامل چنین رفتاری باشد. گاهی این‌گونه رفتارها از حالت «خودشیفتگی» نوجوان نشات می‌گیرد که در این سن بشدت ظاهر می‌شود.
وابستگی به گروه همسالان نیز از جمله عواملی است که باعث پیروی نوجوان از مد و توجه او به ظاهرش می‌شود، زیرا وسیله‌ای است برای هماهنگی با همسالان و مورد قبول آنان قرار گرفتن. متأسفانه پیروی از مد و پوشیدن لباس‌های ناهمگون، می تواند نوعی واکنش ستیزه‌جویانه نوجوانان نسبت به مسائل و موضوعاتی باشد که در جامعه می‌گذرد و آنها با این مسائل مخالفند و به این ترتیب، ناخشنودی خود را ابراز می‌دارند.
پیروی از مد گاهی هم وسیله‌ای برای اعلام جنگ به بزرگ‌ترها و احتمالا دهن‌کجی به اجتماع است، نوجوان می‌خواهد ناسازگاری خود را با محیط به نوعی ابراز کند، چون راهی نمی‌یابد، ناچار به پیروی از مد که یکی از این وسیله‌هاست، متوسل می‌شود. برخی نوجوانان نیز به دلیل مورد توجه قرار گرفتن به طرف مد می‌روند.
اهمیت دادن به مدل لباس و پوشاک ویژگی مهم دوره نوجوانی است. یکی از دلایل این اهمیت، آن است که از این طریق نوجوانان تجربه می‌کنند چه کسی هستند و می‌خواهند که دیده شوند. البته پوشاک و مدل لباس برای هر فردی نوعی علامت هویتی تلقی می‌شود.
با وجود این، از آنجا که نوجوانان در دوره رشد و تحول هستند، در درجه اول طرز لباس پوشیدن آنها نشان‌دهنده تصور آنان از خودشان است لذا نوع پوشاک و لباس اهمیت بیشتری برای آنها پیدا می‌کند. علاوه بر این، نوجوانان می‌آموزند طرز لباس پوشیدن نقش مهمی در روابط اجتماعی و این‌که از سوی دیگران چگونه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، ایفا می‌کند.
از این رو، طرز و مدل لباس هم برای همسالان و هم بزرگسالان نشانه مهمی می‌شود. شواهد نشان می‌دهد لباس‌های مُد در دبیرستان، نشان از پایگاه و شأن بالای اجتماعی می‌دهد و برعکس لباس‌هایی که کمتر مُد هستند، دارای پایگاه و شأن پایین اجتماعی است.
چه لباسی بپوشم؟
این هم یکی از سوالاتی است که نوجوانان دائما از والدینشان می‌کنند. چندین دست لباس دارند، ولی موقع انتخاب لباس متحیرند که چه لباسی بپوشند. نوجوان از هیچ لباسی برای مدتی طولانی راضی نیست و فکر می‌کند اگر هر روز لباس جدیدی برایش بخرند، وضعش از آنچه هست، بهتر می‌شود.
مرتبا با سر و وضعش ور می‌رود، این لباس را نپوشیده، آن یکی را امتحان می‌کند. هنوز از پیراهنی استفاده نکرده، به بهانه قشنگ نبودن، آن را به کناری می‌اندازد، یا به دوست تازه‌اش می‌بخشد. نوجوانی که هنوز اندامش کاملاً شکل نگرفته، پاهایش باریک است، گردنش لاغر است و یکدفعه قد کشیده، از هر لباسی بیزار است؛ برای این که هیچ لباسی به این اندام تازه شکوفا شده نمی‌آید پس او حق دارد کلافه باشد.
او همه تقصیرها را به گردن طرح و مدل لباس می‌اندازد، در حالی که مشکل از جای دیگری آب می‌خورد.البته این واکنش‌ها غالبا به دو گروه از نوجوانان تعلق دارد؛
گروه اول، آنهایی هستند که می‌خواهند مورد توجه قرار گیرند و هرکجا ظاهر می‌شوند، صحبت از آنان باشد.
اینها در واقع اعتماد به نفس کمتری دارند و اضطراب، از ویژگی‌های بارز آنهاست. درست به همین دلیل در اکثر انتخاب‌های خود، و من‌جمله لباس، مردد و سردرگم‌اند.
گروه دوم هم که تفاوت‌های رفتاری زیادی با گروه اول ندارند، گرفتار رفاه فراوان هستند و آنچه را که اراده می‌کنند، والدین بلافاصله برایشان فراهم می‌کنند. تنها واکنش اصولی والدین، این است که با برقراری رابطه‌ای عاطفی و مهرانگیز، آنها را به تعادل برسانند.
عده‌ای دیگر اصلا به سر و وضع خود اهمیت نمی‌دهند، هر چه دم دستشان می‌آید می‌پوشند و دنبال مد و این جور چیزها نیستند و به هر چه برسند قانعند، آنها از بس که از ریخت و قیافه خویش بیزارند، هیچ فکر نمی‌کنند با پوشیدن لباس یا تغییر آن بهتر شوند، بنابراین همه چیز را رها می‌کنند.
آنچه مسلم است، بیشتر این واکنش‌ها طبیعی و اقتضای سن آنهاست. والدین وقتی به طبیعی بودن این‌گونه عکس‌العمل‌ها واقف شوند، صبوری لازم را برای تغییرات خواهند داشت و در مقابل چنین رفتارهایی، برخوردهای از پیش تعیین‌شده خواهند داشت.
خطر تهاجم غرب
غربی‌ها برای نفوذ در میان ما شگردهای خاصی دارند که انتقال مد هم یکی از این حیله‌هاست. متأسفانه نوجوانان به علت نداشتن اعتماد به نفس کافی، خود را باور ندارند و ناخودآگاه فکر می‌کنند اگر از مد پیروی کنند، شایستگی بیشتری خواهند داشت.
خطر الگوها در خانه
شما می‌دانید که فرزند، الگوی اولیه را از والدین می‌گیرد. وقتی فلان خانم یا آقا تحت تأثیر مد، هر هفته لباس‌های خود را به رنگی در می‌آورد و ده‌ها تقلید کورکورانه از فرهنگ غرب می‌کند، نمی‌تواند فرزندان خود را نسبت به پیروی از مد باز دارد.
خطر ازخودبیگانگی فرهنگی
خطرناکترین نوع از خودبیگانگی، از خود بیگانگی فرهنگی است، زیرا اصولا ظهور فرهنگ کشوری بیگانه در جامعه و رواج و توسعه آن، باعث از خودبیگانگی فرهنگی می‌شود. هنگامی که فرد، تمام خصایص و سنت‌های مفید فرهنگی کشورش را بدون توجه و شناخت ندیده بگیرد و سمبل‌ها و آداب و رسوم کشورهای بیگانه را به علت مترقی بودن بپذیرد و آن را توجیه کند، به از خود بیگانگی فرهنگی مبتلا شده است.
تداوم چنین کاری باعث سوء‌تربیت افراد و در نتیجه، افزایش مشکلات و نابسامانی‌های داخلی و خارجی جامعه می‌شود. پیروی از مد، لباس و آرایش برایش اهمیت خاص دارد؛ می‌خواهد از دیگران یاد بگیرد و تقلید کند. گاهی در این راه زیاده‌روی می‌کند و اغلب شرایط فرهنگی، اجتماعی، سنتی و بودجه خانواده را در نظر نمی‌گیرد.
توجه به ظاهر، باعث می‌شود از یکدیگر لباس قرض بگیرند که این رفتار بیشتر در میان دختران دیده می‌شود. سعی کنید با فرزندتان صحبت کنید و شرایط زندگی خود را با او در میان بگذارید و به جای سرزنش، تلاش کنید هویت او را که یک ایرانی است به وی تفهیم کنید تا باور او نسبت به خود و کشورش بیشتر شود. مشکل ما این است که خودمان و فرهنگمان را دست کم می‌گیریم.
توصیه‌هایی در مورد مساله مد
لباس، آراستگی ظاهر و همرنگ شدن با همسالان از جمله عواملی است که مانع به وجود آمدن احساس عدم تناسب با جامعه در نوجوان می‌شود.
برای برخورد با مساله مدپرستی در نوجوانان نکاتی ذکر می‌شود، که عبارتند از:
1- برای در پیش گرفتن رفتار منطقی و درست در این مورد، قبل از هر چیز باید سعی کنید درباره مد یا نوآوری لباس نوجوانان اطلاعاتی بدست آورید. منظور این نیست که باید حتماً از مد پیروی کنید، بلکه هدف این است که با به دست آوردن این آگاهی، به یاد روزگار جوانی و میزان توقع خود از والدینتان بیفتید و در رفتار خود با فرزندتان صبر بیشتری به خرج دهید.
2- اصرار نداشته باشید هر چه را شما می‌پسندید، او هم بپسندد. او را در انتخاب لباس آزاد بگذارید و راهنمایی‌اش کنید. گاهی ممکن است در انتخاب اشتباه کند و در اشتباه خود اصرار هم داشته باشد؛ ولی تجربه‌ای که از آن اشتباه به دست می‌آورد، تأثیرش بیشتر از نصیحت‌های شما در این زمینه است.
3- با در نظر گرفتن بودجه خانواده رفته رفته مقدار پولی را که برای لباسش در نظر گرفته‌اید، در اختیارش بگذارید. به او اجازه دهید برای انتخاب لباس، نظر خود را بدهد، هر چند ممکن است در انتخاب‌های اولیه‌اش دچار اشتباه شود، اما بتدریج می‌آموزد که باید با در نظر گرفتن همه جوانب اجتماعی، خانوادگی و مانند آنها برای خود لباس تهیه کند.
4- اگر سلیقه او مورد پسند شما نیست او را مسخره نکنید یا مستقیماً او را به باد انتقاد نگیرید. این‌گونه رفتارها و روش‌های تند و مستقیم باعث می‌شود که حالت تدافعی به خود بگیرد.
5- در دوران دبیرستان، دختران دبیرستانی علاقه زیادی به آرایش دارند. در این سن به علت اختلالاتی که در ترشح غدد داخلی ایجاد می‌شود، اغلب دچار کک و مک یا آکنه می‌شوند و سعی دارند این عیب را با آرایش صورت بپوشانند. قبل از هر چیز سعی کنید مشکل پوستی فرزندتان را از بین ببرید. در این مورد خیلی صمیمانه و غیرمستقیم او را راهنمایی کنید. روش درست را به او بیاموزید و به او بفهمانید که سادگی یک دختر نوجوان را زیباتر نشان می‌دهد.
6- بهتر است در این دوره بحرانی با او درنیفتید و نظرتان را با اجبار به او تحمیل نکنید. بیشتر اعمال او به این دلیل است که می‌خواهد مورد توجه و تأیید دیگران قرار گیرد و کانون توجه باشد. بنابراین آرامش خود را حفظ کنید، چون به او کمک می‌کند دردها و مشکلاتش را آسان‌تر حل کند
